Links

Recensie Anne Schulte Nordholt op Bol.com: In 1870 werd het landelijke Laren ontdekt door de schilders van de Haagse School, die er de schilderachtige armoede van de bewoners vereeuwigden. In hun voetspoor volgden vele schilders, die het dorp tot een populair schildersoord maakten. Dit boek behandelt deze geschiedenis. Alle bekende, van Josef Israels tot Mondriaan, en minder bekende kunstenaars krijgen een korte levensbeschrijving, met nadruk op hun werk in Laren, en ten minste een afgebeeld werk. Aangezien alle stromingen wel in Laren vertegenwoordigd waren, realisme, impressionisme, expressionisme, etc. tot aan de nieuwe zakelijkheid aan toe, biedt het boek meteen een blik op de sterk diverse schilderkunst van 1870 tot 1940. En passant geeft het boek een alleraardigste kijk op het leven in Laren; de verschillende ideologieen die er uitgeleefd werden, de sociale contacten, het cafeleven enz. Het boek staat vol fraaie kleurenafbeeldingen. Een aardige kennismaking met de Larense schilderwereld.

Publicatie over schilderkunst in Laren rond 1900. De ruim 200 afgebeelde kunstwerken (van onder anderen Leo Gestel, Jan Sluijters, Herman Kruyder, Anton Mauve, Piet Mondriaan en Jozef Israëls) zijn thematisch ingedeeld: Het landschap, Dorpsgezichten, Interieur, Figuren buiten. Ze zijn voorzien van een korte toelichtende tekst; het thema wordt uitvoeriger toegelicht. Dat maakt deze uitgave geschikt voor een breed geïnteresseerd publiek dat behoefte heeft aan een beknopte maar toch kleurrijke introductie op de collectie van het museum. Met ruim 200 afbeeldingen in kleur en index van kunstenaars

“Geven de geschilderde landschappen überhaupt een realistisch beeld van het negentiende-eeuwse Gooise landschap? In hoeverre nam de schilder zijn dichterlijke vrijheid om het landschap, wellicht omwille van compositionele, esthetische of artistieke redenen te manipuleren? “
Veel illustraties! Een alinea hieruit:
Ze vestigden zich in streken die in hun ogen nog „ongerept‟ en „onaangetast‟ waren. In zoverre „onaangetast‟ en „ongerept‟ dat deze plekken nog redelijk gevrijwaard waren van de snel om zich heen grijpende urbanisatie en industrialisatie. Het schilderachtige van de landschappelijke omgeving, de couleur locale, was de eerste bestaansreden van dergelijke kunstenaarskolonies, al dan niet in combinatie met de bewoners die zich hier „oorspronkelijk‟ huisvesten, hun karakteristieke kleding, gebruiken en gewoonten. Een belangrijke achterliggende gedachte van de schilders was in eerste instantie het idee dat het moreel en fysiek weldadig was om in een landelijke omgeving te verblijven die als „natuur‟ werd aangeduid. Deze heilzame werking van de natuur trachtten de schilders in hun kunstwerken te bewaren.
Ze verbeeldden het landschap en de mensen die zij aantroffen als plekken waar „de tijd had stilgestaan‟, een plek waar (tijdloze) natuur en mens in nauwe verbondenheid met elkaar samenleven in een voortdurende cyclus van seizoenen en in overeenstemming met cyclische, zich herhalende activiteiten. Afbeeldingen als deze belichaamden een droom van landelijke natuur, een modern idee van veronderstelde authenticiteit en affiniteit met Europese boeren.
Deze landelijke idealen spelen ook een grote rol in de verbeelde Gooise landschappen.
Het gaat in de scriptie ook over de invloed van de handelaren: […]“…de handelaren eisten telkens meer, zodat Mauve soms spottend sprak van zijn studio als een „grote fabriek”.
[…]De verhouding van Mauve tot zijn verkopers heeft vermoedelijk een grote rol gespeeld in zijn onderwerpskeuze.
[…]Toen aan het begin van de twintigste eeuw geluiden klonken over de verdwijning van het karakter en natuurschoon van het Gooi, werd de oorzaak gezocht in het toenemend aantal stedelingen dat naar het Gooi trok. De omgeving was dus veranderend, niet alleen in landschappelijk opzicht, maar ook sociaal gezien. Duidelijk werd echter dat in dit veranderende landschap een steeds grotere waarde werd gehecht aan een (verdwijnend) kleinschalig agrarisch landschap, hét landschap dat Mauve schilderde.
Daarnaast bleek dat er sprake was van een veranderende schoonheidsopvatting ten aanzien van het fysieke landschap: de voorheen ondergewaardeerde heide, werd nu als esthetisch aantrekkelijk landschap beschouwd. Er is dus sprake van een verandering in de waardering van het landschap.